تواضع و فروتنی در داستان های اسلامی

۴- جذامی ها کنار سفره امام سجاد

در مدینه چند نفر بیمار جذامی بودند.(۱) مردم با تنفر و وحشت از آنها دوری می کردند. این بیچارگان بیش از آن اندازه که از لحاظ جسمی از بیماری خود رنج می بردند، از لحاظ روحی از تنفر و انزجار مردم رنج می کشیدند و چون میدیدند دیگران از آنها تنفر دارند، خودشان با هم نشست و برخاست می کردند. یک روز هنگامی که دور هم نشسته بودند و غذا می خوردند، امام سجاد علیه السلام از آن جا عبور کرد. آنها امام را بر سر سفره خود دعوت کردند. امام معذرت خواست و فرمود: من روزه دارم، اگر چنین نبود از مرکب پایین می آمدم؛ ولی در عوض از شما تقاضا میکنم که فلان روز مهمان من باشید. حضرت این را گفت و رفت. روز موعود فرا رسید؛ امام دستور فرمود تا در خانه اش غذایی بسیار عالی بپزند. مهمانان جذامی طبق وعده ی قبلی حاضر شدند. سفره ای محترمانه برایشان گسترده شد. آنها غذای خود را خوردند و امام سجاد نیز در کنار همان سفره، غذای خود را صرف کرد و به هر کدام از آنها مقداری پول نیز عنایت کرد.(۲)

منبع هزار و یک حکایت

۵- پایین آمدن از منبر

ملا عباس تربتی با شیخ عباس قمی سابقه ی دوستی داشت و با همدیگر صمیمی بودند. یک روز شیخ عباس قمی از بالای منبر، چشمش به ملا عباس می افتد که در گوشه ای از مجلس نشسته و به سخنانش گوش میدهد. همان وقت می گوید: ای مردم! جناب ملا عباس تشریف دارند از ایشان استفاده کنید و از منبر پایین می آید و از ملا عباس میخواهد که تا پایان ماه رمضان به جای ایشان منبر برود و در آن ماه، دیگر منبر نرفت.(۱)

ای برادر چو خاک خواهی شد ـ خاک شو پیش از آن که خاک شوی

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۱۸۵ /صفحه ۱۴۹/

۷- عکس العمل در مقابل تمجید

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد صادق طباطبایی نقل می کند: دایی ام آقای عباس معتمدی نقل کردند که در رمضان سال ۱۳۱۸ هجری شمسی در بروجرد طبق روال همیشگی، حضرت آیت الله بروجردی در ماه های مبارک رمضان منبر می رفتند. یکی از شبهای احیا که مسجد مملو از جمعیت بود و همه منتظر ورود آقا بودند بعد از مدتی با ذکر صلوات از طرف مردم، دیدم که آقا تشریف آوردند. شخصی به نام آقای سوفی شروع کردند به مداحی، به محض ورود آقای بروجردی، اشعاری در مورد علم و علما خواندند تا این که ایشان به منبر رسیدند، مردم قیام کرده بودند و آیت الله بروجردی روی منبر نشستند و آقای سوفی داشت مداحی میکرد تا این که به اشعاری در مدح خود آیت الله بروجردی رسید. آقا در این موقع مانند کسی که هنگام شنیدن مصیبت باشند دست شان را روی صورت گرفتند و بعد از تمام شدن مداحی، بدون مقدمه فرمودند: مگر من به آقایان چه کرده ام که به من توهین میکنند {همهمه ای بین حضار به وجود آمد و متعجب از این که چه کسی به ایشان توهین کرده است؟ آیا بین راه کسی آقا را اذیت کرده؟!} آقا با اشارهی دست، مردم را ساکت کردند و فرمودند: این آقا (مداح) مطالبی را به من نسبت دادند که با من واجدم یا فاقد، اگر فاقد باشم اتصاف شخصی به وصفی که فاقد است عین اهانت است و اگر احیانا واجد باشم، بنده هر کس که باشد به جز ذوات ائمه معصومین علیهم السلام در پیشگاه خداوند مقصر است، شما کجا دیدید که از شخص مقصر تعریف کنند؟ بعد از این، شاهد چنین مطالبی نباشم. جلسه منقلب شد و بدون هیچ گونه مطلب دیگری همگی ناله و ضجه می زدند و گریه میکردند!(۱)

۸- معامله پیامبر با کودکان

شیخ محمد بن قاسم بن یعقوب در کتاب «روض الأخبار» نوشته است: روزی بچه ها در راه مسجد به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله گفتند: باید برای ما شتر بشوی؛ همان طور که برای حسن و حسین این کار را انجام میدهی!

رسول اکرم صلی الله علیه و آله به بلال فرمودند: به خانه برو و هر چه پیدا کردی بیاور تا من نفس خودم را از این بچه ها بخرم. بلال رفت و هشت عدد گردو آورد. حضرت گردوها را به آنها دادند و نفس خود را از بچه ها خریدند و فرمودند: خداوند رحمت کند برادرم [حضرت] یوسف را! او را به قیمت ارزان به چند درهم فروختند و مرا به هشت گردو!(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۱۸۸ /صفحه ۱۵۰/

۱۰- فروتنی سلمان فارسی

حضرت سلمان مدتی در یکی از شهرهای شام، امیر (فرماندار) بود. سیره ی او در ایام فرمانداری با قبل از آن هیچ تفاوت نکرده بود، بلکه همیشه پیاده راه می رفت و خود اسباب خانه اش را تهیه می کرد.

یک روز که در بازار راه میرفت، مردی را دید که یونجه خریده بود و منتظر کسی بود که آن را به خانه اش ببرد. سلمان رسید و آن مرد او را نشناخت و بی مزد قبول کرد بارش را به خانه اش برساند.

مرد یونجه را

۱۱- ای کاش مسئله گو می شدی

محدث قمی برای فرزند بزرگش نقل کرده است: وقتی کتاب منازل الآخره را تألیف کردم، کتاب به دست شیخ عبد الرزاق مسئله گو – که همیشه قبل از ظهر در صحن مطهر حضرت معصومه مسئله میگفت – افتاد. مرحوم پدرم کربلایی محمد رضا از علاقه مندان او بود. شیخ عبد الرزاق روزها کتاب «منازل الآخره» را باز می کرد و برای شنوندگان می خواند. یک روز پدرم به خانه آمد و گفت: شیخ عباس! ای کاش مثل این مسئله گو میشدی و می توانستی منبر بروی و این کتاب را بخوانی. چند بار خواستم بگویم آن کتاب از آثار و تألیفات من است؛ اما هر بار خودداری کردم و چیزی نگفتم، فقط عرض کردم: دعا بفرمایید خداوند توفیقی مرحمت بفرماید.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۱۹۰/صفحه ۱۵۱/

۱۳- من عبد حبشی و غلام بودم

بلال حبشی از مسلمانانی بود که از نظر معنوی ترقی کرده بود، تا جایی که اذان گوی پیامبر صلی الله علیه و آله شد و حضرت به او فرمود: ای بلال! به روح ما [به وسیله ی اذان] نشاط ببخش.

پیامبر صلی الله علیه و آله او را امین بیت المال می دانست و همچون برادر تنی با او رفتار می کرد و به او می فرمود: وقتی وارد بهشت می شوم، صدای کفش تو را جلوتر از خود می شنوم، به همین خاطر، مسلمانان نزد بلال می آمدند و امتیازات و افتخاراتی را که کسب کرده بود به او تبریک میگفتند. بلال هرگز با تعریف آنان مغرور نمیشد و ستایش مردم او را عوض نمیکرد و با کمال تواضع به آنها می گفت: «من از اهالی حبشه هستم، دیروز عبد و غلام بودم.»(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۱۹۳/صفحه۱۵۲/

۱۵- محمد ابن مسلم خرما فروش

محمد بن مسلم از اشراف کوفه و از اصحاب امام باقر و امام صادق علیهما السلام بود. روزی امام باقر علیه السلام به او فرمود: ای محمد! باید تواضع و فروتنی کنی.

وقتی محمد بن مسلم از مدینه به کوفه برگشت، ظرف خرما و ترازویی برداشت و جلوی مسجد جامع کوفه نشست و صدا زد: هر کس خرما می خواهد بیاید از من بخرد [تا دچار تکبر نشود.]

بستگانش آمدند و گفتند: ما را با این کار رسوا کردی. گفت: مرا به چیزی امر کردند که با آنان مخالفت نخواهم کرد و از این محل حرکت نمی کنم تا تمام خرماهایی را که در این ظرف است بفروشم.

بستگانش گفتند: حال که چنین است، کار آسیابانی را پیشه ی خود کن. وی قبول کرد و شتر و سنگ آسیابی خرید و مشغول آرد کردن گندم شد و با این عمل، خواست از بزرگ بینی نجات یابد.(۱)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۱۹۵ /صفحه ۱۵۳/

۱۷- ثروتمند و فقیر

مرد ثروتمندی با لباس های پاکیزه، خدمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و نشست. بعد از او مرد فقیری با لباسهای کهنه وارد شد و پهلوی ثروتمند نشست.

مرد ثروتمند لباس آراسته ی خود را جمع کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: ترسیدی لباست کثیف شود؟! عرض کرد: خیر! پرسید: پس چرا این عمل را انجام دادی؟ |

عرض کرد: همنشینی دارم که هر کار خوب را در نظرم بد و هر کار بد را در نظرم خوب جلوه می دهد. یا رسول الله! نصف مال خود را برای کیفر عملم به او بخشیدم. پیامبر و به فقیر فرمودند: آیا می پذیری؟ عرض کرد: نه یا رسول الله ! ثروتمند گفت: چرا؟ گفت: می ترسم آنچه از تکبر و خودپسندی تو را فرا گرفته، مرا هم فرا گیرد.(۲)

دود اگر بالا نشیند، کسر شأن شعله نیست ـ جای چشم، ابرو نگیرد گرچه او بالاتر است

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۱۹۷ /صفحه ۱۵۳ تا ۱۵۴/

۱۹- تواضع از شرایط بعثت انبیا

روزی حضرت موسی علیه السلام گوسفندان حضرت شعیب علیه السلام را می چرانید، بزی از میان گوسفندان فرار کرد و خود را بر فراز کوه رسانید. حضرت موسی علیه السلام آن بز را تعقیب کرد، همین که به دستش آورد، گرد و خاک از روی آن حیوان افشاند، سرش را بوسید و به او گفت: حیوان! این قدر تو را به رنج انداختم نه از جهت قیمت و ارزش مالی تو بود، بلکه از گرگ می ترسیدم که پاره ات کند، آن گاه بز را بر شانه گرفت و به

۲۰- لباس علی علیه السلام

روزی امیر مؤمنان علی علیه السلام با غلامش قنبر به بازار آمد تا پیراهنی تهیه کند، به مردی فرمود: دو پیراهن  لازم دارم، آن مرد عرض کرد: یا امیر المؤمنین! هر نوع پیراهن بخواهی من دارم. همین که علی علیه السلام فهمید این شخص او را می شناسد از او گذشت و به جامه فروش دیگری رسید که پسرش مشغول خرید و فروش بود.

دو پیراهن یکی به سه درهم و دیگری به دو درهم خرید. به قنبر فرمود: جامه ی سه درهمی برای تو باشد.

عرض کرد: مولای من! این پیراهن برای شما سزاوارتر است. فرمود: تو نیز جوانی و باید آراسته باشی، از  طرفی من شرم دارم از پروردگارم که خود را بر تو برتری دهم. از پیامبر اکرم صلی

۲۱- تجدید تواضع

هنگامی که جعفر بن ابی طالب با دیگر مهاجران در حبشه توقف کرد)، امام صادق علیه السلام فرمود: روزی نجاشی جعفر را خواست. جعفر بن ابی طالب و همراهانش او را به محلی نشسته دیدند. جعفر گفت: از مشاهده ی این وضع نگران شدیم. وقتی نجاشی(۲) وضع ما را دگرگون یافت، گفت: هم اکنون یکی از جاسوس هایم از حجاز آمد و گفت: خداوند پیامبرش را نصرت داده، دشمنانش را

۲۲- سلطان محمود و ایاز

عده ای از اطرافیان سلطان محمود که پیوسته از تقرب ایاز رنج می بردند همیشه در فکر چاره ای بودند تا او را از نظر پادشاه بیندازند. آنها اطلاع یافتند که ای از اتاق مخصوصی دارد که در شبانه روز یک مرتبه از آن سرکشی میکند و هیچ کس تاکنون داخل آن را ندیده است.

پیش سلطان رفتند و گفتند: ایاز که این قدر مورد توجه شما است به شما خیانت می کند؛

۲۳- تواضع و فروتنی تا کجا؟!

آورده اند: شخصی ابوعثمان حیری را به مهمانی دعوت کرد. هنگامی که ابوعثمان به خانه ی میزبان رسید، میزبان گفت: ای استاد! من الآن نمی توانم از شما پذیرایی کنم، اگر می شود برگردید و بروید. ابوعثمان برگشت و به طرف منزل خود رفت. هنوز به منزل خود نرسیده بود که میزبان خود را به

۲۴- خدمت به حیوانات و نتایج آن

سید نعمت الله جزائری در ریاض الابرار از حضرت سید الشهدا نقل می کند که آن حضرت فرمود: این فرمایش پیامبر که بعد از نماز، بهترین عملها مسرور کردن مؤمن است با وسایلی که معصیت نباشد برای من به تجربه رسید.

روزی غلامی را دیدم که با خوراک خود سگی را شریک قرار داده بود. پرسیدم: چرا چنین میکنی؟ گفت: یابن رسول الله! من محزونم و جویای سرور و شادی هستم، می خواهم با مسرور کردن این حیوان غم از دلم زدوده شود؛ زیرا بنده ی مردی یهودی هستم و مایلم از او جدا شوم. ابا عبد الله نزد آن مرد یهودی رفت و دویست دینار قیمت غلام را

۲۵- تواضع در مقابل قانون

آیت الله صافی گلپایگانی می فرماید: آیت الله العظمی بروجردی برای خشم خود، نذر کرده بودند که اگر بعد از این ناراحت شوند، یک سال روزه بگیرند. اتفاقا یک بار عصبانی شده بودند؛ از این رو تمام سال را غیر از روزهایی که حرام بود، روزه گرفتند!(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد اول/ حکایت ۸۷۳ /صفحه ۶۳۹/

۲۷- تواضع مقابل حیوان و رسیدن به سلطنت

آورده اند: سبکتگین (اولین پادشاه غزنوی) ابتدا یک غلام ترک بود و یک اسب بیشتر نداشت و هر روز به صحرا می رفت تا شکار کند. روزی بچه آهویی را در صحرا دید، آن را گرفت و همراه خود به شهر آورد.

چون مقداری راه آمد، دید مادر بچه آهو دنبال آنها می آید. پیش خود گفت: باید از این بچه آهو صرف نظر کنم. پس آن را رها کرد تا با مادرش برود.

وقتی به شهر آمد، شب در عالم خواب پیامبر را زیارت کرد، ایشان فرمودند: ای سبکتگین! خداوند به خاطر مرحمتی که در حق آن آهو کردی، به تو سلطنت خواهد بخشید؛ ولی در حق بندگان خدا همین ترحم را به جای آور، تا دولت تو را ثباتی باشد.

پس از آن خواب، کم کم کارش بالا گرفت و به خاطر ترحمی که در حق آن حیوان کرد، به سلطانی رسید.

۲۸- امام و خدمت به خفتگان غیر مؤمن

معلی بن خنیس گفت. حضرت صادق علیه السلام در یک شب بارانی از منزل به طرف ظلّه(۱) بنی ساعده حرکت کرد. من آهسته از پی ایشان رفتم، در راه چیزی از آن حضرت بر زمین افتاد، پس فرمود: «خداوندا! گمشده را به ما برگردان»، آن گاه پیش رفتم و سلام کردم. فرمود: معلی! تو هستی؟ عرض کردم: آری فدایت شوم! فرمود: جست و جو کن، هر چه پیدا کردی به من بده. من هم روی زمین دست کشیدم، متوجه شدم نان زیادی پراکنده شده است. هر چه پیدا کردم به آن حضرت تقدیم کردم، دیدم انبان بزرگی پر از نان است و آن قدر سنگین بود که برداشتنش مرا به زحمت می انداخت.

عرض کردم: اجازه فرمایید من بردارم. فرمود: من سزاوارترم، بیا با هم تا ظله ی بنی ساعده برویم. وقتی به آن جا رسیدیم عده ای خوابیده بودند. حضرت صادق علیه السلام کنار هر یک از خفتگان یک یا دو گرده نان می گذاشت و می گذشت، به همین ترتیب همه را نان داد و از ظله خارج شدیم. عرض کردم: اینها حق را می شناسند (شیعه هستند)؟ فرمود: اگر حق را می شناختند در نمک نیز به آنها کمک می کردیم.(۲) بدان که خداوند هیچ چیز را خلق نفرموده مگر این که خزانه داری جهت آن آفریده

۲۹- تواضع امام حسن مجتبی

حضرت صادق علیه السلام فرمود: امام حسن مجتبی علیه السلام در سفری از مکه پیاده به مدینه می آمد، در راه پاهای مبارکش ورم کرد. همراهان عرض کردند: یابن رسول الله! اگر سوار شوید این ورم برطرف می شود و آسوده می شوید. حضرت فرمود: هرگز این کار را نخواهم کرد؛ ولی به این منزل که برسیم مرد سیاه چهره ای نزد ما خواهد آمد. او روغنی دارد که ورم پایم را برطرف می کند.

مقداری که راه پیمودند چشمشان به مرد سیاه چهره ای افتاد که از دور می آمد. حضرت به یکی از غلامان فرمود: آن کسی که می آید همان مرد سیاه است،

۳۰- امامان و همکای با کارگر

امام صادق علیه السلام می فرماید: در نامه ی رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است «هر گاه خدمتگزاران خود را به کاری گماردید که برای آنها دشوار است، شما هم با آنها در آن کار شرکت کنید». هر گاه پدرم (امام باقرعلیه السلام) به خدمتکاران خود دستوری میداد، به آنها می فرمود: چگونه اید؟

۳۱- تواضع شگفت انگیز امام کاظم بر سیاه پوست

در کتاب «سفینه البحار» نقل شده است که روزی حضرت موسی بن جعفر علیهما السلام از محلی عبور می کرد که به مردی سیاه چهره برخورد نمود.

امام کاظم علیه السلام نزد او رفت و مدت زیادی به گفتگو با او پرداخت. سپس فرمود: «اگر کاری داری، بگو تا برایت انجام بدهم.»

اطرافیان گفتند: «ای پسر پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم – آیا سزاوار است با چنین شخصی شما نشست و برخاست داشته باشید و خواسته های او را برآورده سازید؟ در حالی که شایسته است او برای شما به انجام کاری بپردازد.»

امام موسی بن جعفر فرمود : « این فرد، بنده ای از بندگان خداوند، و برادری از برادران دینی ما می باشد، او هم فرزند پدر ما، آدم ابوالبشر است، و معتقد به بهترین دین ها، یعنی اسلام می باشد، و سزاوار نیست که بر او تکبر ورزیم، زیرا که ممکن است روزگار ما را به او محتاج کند، آنگاه او بر ما تکتبر خواهد ورزید.»(۲)

منبع اخلاق و احکام در داستان های شهید دستغیب/صفحه ۷۰تا۷۱/

۳۳- تواضع تا کجا؟!

مرحوم «میرزا محمد تقی شیرازی» مجسمه زهد و تقوا و پرهیزکاری بود. در طول زندگی اش هرگز دیده نشد که از کسی چیزی را طلب کند. حتی وقتی که در خانه، گرسنه و تشنه بسر می برد، از اهل خانه چیزی نمی خواست و مدتها به همان حال می ماند تا آنکه اهل خانه چیزی نزد وی ببرند.(۲)

منبع اخلاق و احکام در داستان های شهید دستغیب/صفحه ۲۱۴/

۳۶- آثار تواضع در اسلام

مرحوم «آیت الله سید حسن ترک» از بزرگان و مراجع مهم نجف اشرف» بود. ایشان در سال ۱۲۹۱ در نجف وفات یافت. وی پس از تحصیل در «کربلا» به نجف اشرف مشرف شد و پس از مدتی مشغول تدریس درس خارج گردید.

روزی بر حسب تصادف زودتر از وقت تدریس به مسجد رفت. همانطور که تنها در مسجد نشسته بود، چشمش به فردی افتاد که سرگرم تدریس بود. سید به بحث آن مرد گوش فرا داد و در پایان از تبحر و استادی او به حیرت افتاد.

روز دیگر عمدأ زودتر از وقت مقرر به مسجد رفت و پای درس آن مرد نشست. چون شیفته درس او شده بود، چند روز دیگر این کار را تکرار کرد.

پس از تحقیق برسید معلوم شد که آن فرد، «شیخ مرتضی انصاری» است که به تازگی از سفر چهارساله اش از ایران بازگشته بود.

روز بعد سید قبل از شروع درس به شاگردانش گفت : « برای من مسلم گشته است که شیخ انصاری مرد فاضلی است و درسش برای شما مفیدتر است. به همین خاطر از امروز به بعد من و همه شما به پای درس ایشان می رویم.»

از آن روز به بعد، شهرت شیخ انصاری زیاد شد و پس از مدتی به مقام مرجعیت رسید.

پس از وفات شیخ انصاری در سال ۱۲۸۱، تدریس دروسی که شیخ می فرمود، به عهده مرحوم سید حسن ترک گذاشته شد.(۲)

منبع اخلاق و احکام در داستان های شهید دستغیب/صفحه ۳۴۲تا۳۴۳/

۳۸- اعطای پیامبری به فرزندان بر اثر تواضع

حضرت یعقوب علیه السلام چون شنید پسرش در مصر بسر می برد و به حکومت رسیده است. به طرف مصر حرکت کرد.

وقتی

۳۹- تواضع و ادب مقدس اردبیلی تا کجا ؟!

در حالات «مرحوم مقدس اردبیلی» (علیه الرحمه) نوشته اند که چهل سال، حتی در اوقات خواب، پاهایش را دراز نکرد وی می فرمود : خجالت میکشم در محضر خداوند عالم ، پاهایم را دراز کنم.»

همچنین نقل کرده اند که هنگام مرگ، چون مقدس اردبیلی را رو به قبله دراز کردند، گفت: «خداوندا، از تو معذرت میخواهم، مدتهاست که در محضر تو پاهایم را دراز نکرده ام ، ولی اکنون چون دستور داده ای، این کار را انجام میدهم.»

باز در مورد ایشان نقل شده است که هنگام حرف زدن، بلند حرف نمی زد چه برسد به آنکه داد بزند البته خداوند پاداش این ادب را خواهد داد. »(۲)

منبع اخلاق و احکام در داستان های شهید دستغیب/صفحه ۴۲۷/

۴۳- تواضع امام علی در لباس

امام علی علیه السلام در کوفه به بازار پیراهن فروش ها آمد. به یکی از آنها فرمود: ای جوان! آیا دو پیراهن به قیمت پنج درهم داری؟

جوان گفت: آری، ولی قیمت یکی سه درهم است و دیگری دو درهم می باشد، علی ؟ فرمود: آنها را بیاور.

علی علیه السلام پنج درهم را داد و آن دو پیراهن را خرید. پیراهن بهتر را به قنبر داد، قنبر عرض کرد: ای امیر مؤمنان! تو سزاوارتر به پیراهن بهتر هستی، زیرا روی منبر برای مردم خطبه می خوانی.

علی علیه السلام فرمود: ای قنبر! تو جوانی و احساسات و تمایلات جوانی

۴۴- بار علف بر دوش سلمان

سلمان در زمان خلافت عمر استاندار مدائن بود. روزی مسافر غریبی از شام به مدائن آمد. او سلمان را نمی شناخت، ولی از قیافه ساده او گمان کرد که کارگر است. بار علفی بر دوش داشت، خسته شده بود. خطاب به سلمان گفت: ای بنده خدا بیا این بار مرا تا فلان جا ببر.

سلمان بی آنکه ناراحت شود، با کمال اشتیاق، بار علف او را به دوش کشید و به سوی مقصود حرکت کرد. در مسیر راه، مسافر غریب دید هر کس او را می بیند، احترام می کند، بعضی هم می گویند: سلام بر امیر! با خود گفت: به راستی این شخص کدام امیر است…؟! ناگهان دید جمعی آمدند تا بار علف را از او بگیرند، سپس به مسافر گفتند: مگر تو این شخص را نمی شناسی؟ ایشان استاندار مدائن، (سلمان) است. مسافر شامی، سخت شرمنده شد و به دست و پای سلمان افتاد و معذرت خواهی کرد و عاجزانه خواست او را ببخشد.

سلمان به او گفت: تا این بار را به مقصد نرسانم به تو نخواهم داد.(۲)

منبع داستان دوستان/صفحه ۴۱۵تا۴۱۶/

۴۶- هم کلام موسی باخدابه خاطرگونه برخاک

امام صادق علیه السلام فرمود: خداوند به حضرت موسی بن عمران علیه السلام وحی کرد ای موسی! آیا می دانی که چرا تو را برای همکلامی خودم برگزیدم، نه دیگران را؟!

موسی علیه السلام عرض کرد: نه، راز این مطلب را نمی دانم؟!

خداوند، به او وحی کرد: ای موسی! من بندگانم را زیر و رو کردم، در میان آنها هیچ کس را در برابر خود، متواضع تر و فروتن تر، از تو ندیدم:

یا موسی إنک اذا صلیت، وضعت خدک علی التراب؛

ای موسی! تو هرگاه، نماز میگزاری، گونه خود را روی خاک می نهی و چهره ات را روی زمین می گذاری.(۱)

منبع داستان دوستان/صفحه۴۷۳/

۵۰- آیه الله خوانساری و تواضع ویژه

آیه الله العظمی سید محمد تقی خوانساری، از مراجع مجاهد و بزرگ حوزه علمیه قم بود که در سال ۱۳۷۱ قمری در قم درگذشت و قمر شریفش در قسمت شمال جنوبی مرقد حضرت معصومه در مسجد بالاسر قم قرار گرفته است.

یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم دو نکته اخلاقی ذیل را از ایشان نقل کرده است:

١. چند نفر بودیم و می خواستیم خدمت حضرت آیه الله العظمی خوانساری برسیم. نزدیک منزل ایشان که رسیدیم، دیدیم ایشان به طرف منزل خود می آیند. در منزل که رسیدند سائلی آمد و به ایشان عرض کرد که من پیراهن ندارم. آقا وارد اتاق شد، ما هم پشت سر ایشان وارد اتاق شدیم. دیدیم پیراهن خود را از تن بیرون آوردند و به آن سائل دادند. سپس قبای خود را پوشید و همان طور بدون پیراهن نشست.

۵۱- تواضع آیه الله بروجردی در مقابل نام مبارک امام زمان

یکی از شاگردان آیه الله العظمی بروجردی می گفت: در منزل اندرونی آقای بروجردی در محضر آن بزرگوار بودم. در منزل بیرونی مجلسی بود و در آن مجلس، شخصی با صدای بلند گفت: برای سلامتی امام زمان و آیه الله بروجردی، صلوات! در همان حال ایشان در حیاط قدم می زد. با شتاب و ناراحتی به طرف در بیرونی آمد و با عصا محکم به در زد، به طوری که آقایانی که آن جا بودند، ترسیدند. چند نفر به طرف در اندرونی رفتند که ببینند چه خبر است؟

آیه الله بروجردی فرمود: چه کسی بود که نام مرا در کنار نام مبارک امام زمان علیه السلام آورد، او را از خانه بیرون کنید.

منبع داستان دوستان/صفحه

۵۲- تواضع آیه الله بروجردی در احترام به ایشان

یکی از ویژگی های آیه الله العظمی بروجردی به مبارزه با خرافات و هم چنین حساسیت شدید در برابر منکرات بود.

روزی آیه الله بروجردی در حال ورود به حرم امام رضا علیه السلام بود. آخوندی را دید که برای احترام به حضرت رضا علیه السلام به سجده افتاد، آقا با دیدن این صحنه شدید ناراحت شد و فرمود: این چه کاری است که می کنی؟ تو با این عملت، مرتکب دو گناه می شوی:

١. سجده برای غیر خدا.

۲. روحانی هستی و چنین کاری را انجام می دهی و این سبب می شود که دیگران هم از تو پیروی کنند.

یکی از علما نقل کرد: روزی مرحوم بروجردی از خانه اش بیرون آمد. یکی از زوار که پیر مرد بود، جلو آقا آمد و روی پای ایشان افتاد تا ببوسد و اظهار ادب کند. آیه الله بروجردی، این کار را حرام می دانست و معتقد بود شرک است، از این رو شدید عصبانی شد و در همین حال فریاد می زد: این عمل شرک است و حرام است. بعد چند قدمی که رفتند، برگشتند و پیر مرد را خواستند، ابتدا با نرمی به او فرمودند: این کار، اشتباه و شرعا حرام است.

بعد دستور داد: به پیر مرد پول بدهند.(۱)

منبع داستان دوستان/صفحه ۵۷۸تا۵۷۹/

۵۴- تواضع شیخ ابو سعید و شکر حق

روزی شیخ ابوسعید (متوفی ۴۴۰ ه ق) با جمعی از مریدان از کوچه ای عبور می کردند، زنی مقداری خاکستر از پشت بام انداخت. مقداری روی لباس شیخ ابوسعید افتاد. شیخ ناراحت نشد، ولی همراهان عصبانی شدند و خواستند آن زن را سرزنش کنند.

شیخ ابوسعید به همراهان گفت: آرام باشید، کسی که سزاوار آتش بود، با او به اندکی خاکستر قناعت کردند، بنابراین بسی جای شکر است.

حاضران از سخن پر معنای او، خوشحال شدند و تحت تأثیر قرار گرفتند.(۲)

منبع داستان دوستان/صفحه ۶۷۵تا۶۷۶/

۵۷- جلوگیری پیامبر و علی از احترام بیجا

ابو امامه می گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله در حالی که عصا در دست داشت به سوی ما آمد، ما همه به احترام او یک جا برخاستیم و اظهار ادب نمودیم.

حضرت، ما را از این کار نهی کرد و فرمود: آن گونه که عجم ها بر می خیزند و به همه دیگر احترام می کنند. بر نخیزید.@@پاورقی نا خوانا@@

امام علی علیه السلام نیز در مسیر حرکت به جنگ صفین از شهر «اَنبار » گذشت. کدخداهای این شهر برای احترام، از مرکب های خود پیاده شدند و در پیشاپیش آن حضرت شروع به دویدن کردند.

امام علی علیه السلام شدیداً آنها را از این کار نهی کرد و فرمود: چقدر زیانبار است مشقتی که مجازات الهی در پی دارد(۲)!

منبع داستان دوستان/صفحه ۶۹۹/

۵۹- تواضع استاد در اقتداء به شاگرد

یکی از ارادتمندان و شاگردان علامه سید محمد حسین طباطبایی می گوید:

مدت چهل سال در حسرت اقتدا به استاد به هنگام نماز بودم. هیچ گاه نشد که اجازه دهند در نماز به ایشان اقتدا کنم و غصه ی یک نماز جماعت به امامت استاد علامه طباطبایی در دلم مانده بود تا این که در یکی از ماه های مبارک شعبان به هنگام تشرف به مشهد در منزل ما وارد شدند.

موقع نماز مغرب برای ایشان و همراهی که پرستار و مراقب ایشان بود سجاده پهن کردم و از اتاق شان خارج شدم. پیش خود گفتم: هرگاه استاد نماز را آغاز کردند، وارد اتاق میشوم و به ایشان اقتدا می کنم.

حدود یک ربع بعد همراه شان مرا صدا کرد و گفت: استاد نشسته و منتظرند که شما بیایید و نماز بخوانید. عرض کردم: من اقتدا می کنم. استاد گفتند: ما اقتدا می کنیم!

عرض کردم: چهل سال است از شما تقاضا نموده ام که یک نماز با شما بخوانم. استدعا میکنم بفرمایید نماز را شروع کنید. با تبسم ملیحی فرمودند: یک سال دیگر هم روی آن چهل سال! بالاخره دیدم ایشان بر جای خود محکم نشسته و منتظر من هستند.

عرض کردم:

۶۰- تواضع استاد در بوسیدن دست بچه

روزی حضرت استاد حسن زاده آملی از خیابان ارم قم عبور می کردند که فردی بچه به بغل به ایشان رسیده، سلام کرد. استاد جواب سلام را داد، آن مرد خم شد که دست مبارک آقا را ببوسد و بوسید، استاد ناراحت شدند و فرمودند: این چه کاری است که می کنید، باید دست این بچه ی معصوم و بی گناه را بوسید. سپس استاد خم شدند و دست بچه را بوسیدند.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۲۳۶ /صفحه ۲۲۶/

۶۲- تواضع زبانی و جوارحی و قلبی برای غنی و رفتن ایمان

عارف سالک. آیت الله حاج سید حسین فاطمی در کتاب جامع الدر(۱) می نویسد:

خبری (حدیثی) است مشهور که «اگر کسی تواضع کند برای شخص غنی، یعنی صاحب مال و ثروت {فقط به خاطر ثروتش نه به خاطر انسان دوستی، همنوع یا برادر دینی بودن و…} دو ثلث {دو سوم } ایمانش {از بین} می رود.»

(سر) این حدیث را از ابوعلی دقاق پرسیدند، در جواب گفت: انسان مرکب از سه چیز است: قلب، زبان و جوارح (اعضا)، پس اگر کسی به زبان و جوارح {دو سوم از وجودش} فروتنی نمود برای شخص غنی، دو سوم ایمانش از بین می رود و اگر قلب هم با زبان و اعضا موافق بود، تمام ایمانش از بین می رود.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت۲۴۱ /صفحه ۲۲۹تا۲۳۰/

۶۴- گفتار بهلول که چرا بالا نشسته ای با این که برتر نیستی!

روزی بهلول بر خلیفه وارد شد، دید خلیفه بر تخت پادشاهی خود نشسته و دیگران ایستاده اند. بهلول خطاب به خلیفه فریاد زد و گفت: السلام علیک یا الله!

خلیفه گفت: من الله نیستم. بهلول گفت: السلام علیک یا جبرئیل! خلیفه گفت: من جبرئیل هم نیستم.

بهلول گفت: الله که نیستی، جبرئیل هم که نیستی، پس برای چه آن بالا نشسته ای، بیا پایین و میان جمع بنشین!

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۲۴۴ /صفحه ۲۳۱/

۶۷- تواضع امام سجاد مقابل جذامیان

در مدینه چند نفر بیمار جذامی بودند. مردم با تنفر و وحشت از آنها دوری می کردند. این بیچارگان بیش از آن اندازه که از لحاظ جسمی از بیماری خود رنج می بردند، از لحاظ روحی از تنفر و انزجار مردم رنج می کشیدند و چون می دیدند دیگران از آنها تنفر دارند، خودشان با هم نشست و برخاست می کردند. یک روز هنگامی که دور هم نشسته بودند و غذا می خوردند، امام سجاد علیه السلام از آن جا عبور کرد. آنها امام را بر سر سفره خود دعوت کردند. امام معذرت خواست و فرمود: من روزه دارم، اگر چنین نبود از مرکب پایین می آمدم؛ ولی در عوض از شما تقاضا می کنم که فلان روز مهمان من باشید. حضرت این را گفت و رفت. روز موعود فرا رسید؛ امام دستور فرمود تا در خانه اش غذایی بسیار عالی بپزند. مهمانان جذامی طبق وعده ی قبلی حاضر شدند. سفرهای محترمانه برایشان گسترده شد. آنها غذای خود را خوردند و امام سجاد نیز در کنار همان سفره، غذای خود را صرف کرد و به هر کدام از آنها مقداری پول نیز عنایت کرد.(۳)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت۲۴۹ /صفحه ۲۳۳تا۲۳۴/

۶۹- همنشینی امام کاظم با سیاه پوست

روزی امام کاظم علیه السلام از کنار مردی سیاه پوست و زشت رو عبور کرد. حضرت به او سلام کرد و کنارش نشست و مدتی طولانی با او گرم صحبت شد. سپس به او فرمود: برای برآورده کردن نیازهایت آماده هستم. برخی از حاضران از روی تعجب به آن حضرت عرض کردند: ای پسر رسول خدا! شما با آن همه مقام و منزلت این گونه با یک سیاه پوست زشت رو صحبت می کنید! امام کاظم علیه السلام در پاسخ فرمود: (چنین نگویید!) چرا چنین برخوردی نکنم؟! او برادر و همسایه ما است و پدر ما و او حضرت آدم است (پس در پدر مشترک هستیم) و بهترین ادیان {اسلام} بین ما و او پیوند یگانگی برقرار کرده است.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۲۵۴ /صفحه ۲۳۶تا۲۳۷/

۷۱- تواضع شیخ عباس در مقابل پدر

محدث قمی برای فرزند بزرگش نقل کرده است: وقتی کتاب منازل الآخره را تألیف کردم، کتاب به دست شیخ عبد الرزاق مسئله گو – که همیشه قبل از ظهر در صحن مطهر حضرت معصومه مسئله می گفت – افتاد. مرحوم پدرم کربلایی محمد رضا از علاقه مندان او بود. شیخ عبد الرزاق روزها کتاب «منازل الآخره» را باز می کرد و برای شنوندگان می خواند. یک روز پدرم به خانه آمد و گفت: شیخ عباس! ای کاش مثل این مسئله گو میشدی و می توانستی منبر بروی و این کتاب را بخوانی. چند بار خواستم بگویم آن کتاب از آثار و تألیفات من است؛ اما هر بار خودداری کردم و چیزی نگفتم، فقط عرض کردم: دعا بفرمایید خداوند توفیقی مرحمت بفرماید.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۲۵۸ /صفحه ۲۳۹/

۷۳- تواضع رسول خدا مقابل سلمان و ابوذر

ابوذر می گوید: سلمان فارسی و بلال حبشی را دیدم که با هم حضور رسول خدا صلی الله علیه و آله رسیدند. در این میان، سلمان برای احترام به پیامبر صلی الله علیه و آله به پاهای رسول خدا افتاد و بر آنها بوسه زد.

پیامبر صلی الله علیه و آله ضمن جلوگیری از این کار، به سلمان فرمودند: از آن کارهایی که عجم (غیر عربها در مورد شاهان خود انجام می دهند انجام نده، من بندهای از بندگان خدا هستم، از آنچه می خورند من نیز می خورم و آن جا که مردم می نشینند من نیز می نشینم.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۲۶۱ /صفحه ۲۴۰/

۷۶- تواضع عمار دهنی

ورام بن ابی فراس روایت کرده است: روزی عمار دهنی پیش ابن أبی لیلی (قاضی کوفه) شهادت داد، ابن ابی لیلی به او گفت: برخیز ما تو را می شناسیم، شهادتت را قبول نمی کنیم؛ زیرا تو رافضی هستی. عمار حرکت کرد، در حالی که می لرزید، سخت گریست. ابن ابی لیلی

۷۷- تواضع انبیا شرط بعثت

روزی حضرت موسی علیه السلام گوسفندان حضرت شعیب علیه السلام را می چرانید، بزی از میان گوسفندان فرار کرد و خود را بر فراز کوه رسانید. حضرت موسی علیه السلام آن بز را تعقیب کرد، همین که به دستش آورد، گرد و خاک از روی آن حیوان افشاند، سرش را بوسید

۷۸- هرچه می خواهد دل تنگت بگو

استاد شهید مرتضی مطهری در کتاب سیری در سیره نبوی می نویسد: در حدود سال دهم هجرت که برو بیای پیامبر زیاد و شهرت آن حضرت در همه جا پیچیده بود، روزی یک عرب بیابانی خدمت پیامبر آمد. وقتی می خواست با پیامبر حرف بزند، بر اساس آن چیزهایی که شنیده بود، رعب پیامبر او را گرفت و زبانش به لکنت افتاد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ناراحت شد که چرا باید کسی از دیدن ایشان

۷۹- فروش پیامبر به هشت گردو

شیخ محمد بن قاسم بن یعقوب در کتاب «وض الأخبار» نوشته است: روزی بچه ها در راه مسجد، پیامبر اکرم را گرفته و گفتند: باید برای ما شتر بشوی؛ همان طور که برای حسن و حسین شتر می شوی!

رسول اکرم به بلال فرمود: به خانه برو و هر چه پیدا کردی بیاور تا من نفس خودم را از این بچه ها بخرم.

بلال رفت و هشت عدد گردو آورد؛ حضرت گردوها را به آنها داد و نفس خود را از بچه ها خریداری کرد و فرمود: خداوند رحمت کند برادرم (حضرت) یوسف را؛ او را به قیمت ارزان به چند درهم فروختند و مرا به هشت گردو.(۲)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۴۴۹ /صفحه ۳۶۹/

۸۱- خواهش می کنم مرا نستایید!

روزی امام علی علیه السلام در باره ی حقوق متقابل رهبری و مردم – در صحرای صفین – برای مردم خطبه ایراد می فرمود تا بدین جا رسید که فرمود: هیچ کس هر چند قدر او در حق بزرگ و ارزش او در دین بیشتر باشد، بی نیاز نیست که او را در انجام حق یاری رسانند و هیچ کس گرچه مردم او را خوار شمارند و در دیده ها بی ارزش باشد، کوچک تر از آن نیست که کسی را در انجام حق یاری کند یا دیگری به یاری او برخیزد. همین که سخن امام علی علیه السلام بدین جا رسید، یکی از یاران آن حضرت به پا خاست و با سخنی طولانی امام

۸۲- قاضی القضات پای میز محاکمه

در زمان خلافت علی (علیه السلام) در کوفه، زره آن حضرت گم شد؛ پس از چندی در نزد یک مسیحی پیدا شد. علی او را به محضر قاضی برد و اقامه دعوی کرد که این زره از آن من است؛ نه آن را فروخته ام و نه به کسی بخشیده ام و اکنون آن را در نزد این مرد یافته ام.

قاضی به مسیحی گفت: خلیفه ادعای خود را اظهار کرد، تو چه می گویی؟ مسیحی گفت: این زره مال خود من است و در عین حال گفته مقام خلافت را نیز تکذیب نمی کنم ممکن است خلیفه اشتباه کرده باشد). قاضی رو کرد به علی و گفت: تو مدعی هستی و این شخص منکر است؛ بنابراین بر تو است که شاهد بر مدعای خود بیاوری.(۱)

علی علیه السلام خندید و گفت: قاضی راست می گوید؛ اکنون می بایست من شاهد بیاورم، ولی من شاهد ندارم. قاضی روی این اصل که مدعی، شاهدی ندارد به نفع مسیحی حکم کرد و او هم زره را برداشت و روان شد.

ولی مرد مسیحی که خود بهتر می دانست زره مال چه کسی است، پس از آن که چند گامی پیمود وجدانش مرتعش شد و برگشت و گفت:

۸۳- امام حسن و سفره ی فقرا

حسن بن علی – علیهما السلام – را گذری بر بینوایان افتاد که پاره های نان پیش رو داشتند و می خوردند. امام را دعوت به طعام خویش نمودند. امام با آنان نشست و نان خورد. آن گاه سوار بر مرکب شد و فرمود: «اِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ مَنْ کَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا»(۲)؛ یعنی: «خداوند کسی را که متکبر و فخر فروش است، دوست نمی دارد».(۳)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۴۵۳ /صفحه ۳۷۲/

۸۶- تواضع رضوی در حمام

روزی حضرت علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثنا – به حمام رفت. در حمام فردی که امام را نمی شناخت از ایشان تقاضا کرد تا آن حضرت بر بدن او کیسه بکشد. امام رضا بی درنگ برخاست و به کیسه کشیدن بدن او مشغول شد. پس از دقایقی برخورد محترمانه افرادی که در حمام بودند با آن حضرت، موجب شد که آن شخص امام را بشناسد؛ همان دم با کمال شرمندگی به عذرخواهی بسیار از آن حضرت پرداخت؛ اما امام رضا(علیه السلام) دست از کار نکشید و با کمال میل به کیسه کشیدن خود تا پایان ادامه داد.(۱)

منبع هزار و یک حکایت اخلاقی جلد دوم/ حکایت ۴۵۶ /صفحه ۳۷۳/

۹۴- تواضع و فروتنی علامه طباطبایی

آقای حسین تهرانی می گوید: مرحوم علامه طباطبائی آن قدر متواضع و مؤدب و در حفظ آداب اسلامی سعی داشت که من کرارا خدمتشان عرض کردم: آخر این درجه از ادب و ملاحظات شما ما را بی ادب می کند شما را به خدا فکری به حال ما بکنید.

از قریب چهل سال پیش تا به حال دیده نشد ایشان در مجلس به متکا یا بالش تکیه بزنند بلکه پیوسته در مقابل واردین مؤدب و قدری جلوتر از دیوار می نشستند. من شاگرد ایشان بودم و بسیار به منزل ایشان می رفتم و به مراعات ادب می خواستم.

منبع مردان علم در میدان عمل/صفحه ۱۸۵تا۱۸۶/

۹۶- تواضع و اعانت آخوندخراسانی در دل شب

در کتاب «مرگی درنور» آورده است: استادم حضرت آقای محمود شهابی در کلاس درس در دانشکده حقوقی فرمودند در شبی از شبها که همه به خواب رفته بودند طلبه ای حلقه در منزل آخوند را چندین بار می کوبد. همسر این طلبه می خواسته وضع حمل کنند و چون این طلبه درنجف تهی دست و تنها بوده و منزل قابله را نمی دانسته از این رو به منزل آخوند آمده بود تا کمک بگیرد. طولی نکشید که کسی در را باز کرد وقتی در باز شد طلبه دید آقای آخوند خودش هست که شالی سفید بر سر بسته وقلمی بالای گوش راست خود گذارده. طلبه از فرط تعجب و شرمندگی سلام کردن را فراموش کرد. آخوند فرمود سلام علیکم چه فرمایشی دارید چه کمکی می توانم بکنم ؟ طلبه جوان بعد از اظهار انفعال

۹۷- تواضع امام رضا در مساوات

مردی از اهالی بلخ می گوید:

در سفر خراسان در خدمت امام رضا علیه السلام بودم، روزی سفره غذا انداختند و امام همه غلامان و خدمتگزاران خود حتی سیاهان

۹۸- تواضع خضر در مقابل فرد محتاج

روزی حضرت خضر از بازار بنی اسرائیل میگذشت ناگاه چشم فقیری به او افتاد و گفت:

به من صدقه بده خداوند به تو برکت دهد؟

خضر گفت:

من به خدا ایمان دارم ولی چیزی ندارم که به تو دهم.

فقیر گفت:

بوجه الله لما تصدّقت علیّ؛ تو را به وجه (عظمت) خدا سوگند میدهم! به من کمک کن! من در سیمای شما خیر و نیکی می بینم تو آدم خیّری هستی امیدوارم مضایقه نکنی.

خضر گفت:

تو مرا به امر عظیم (وجه خدا قسم دادی و کمک خواستی ولی من چیزی ندارم که به تو احسان کنم مگر اینکه مرا به عنوان غلام بفروشی.

فقیر: این کار نشدنی است چگونه تو را به نام غلام بفروشم؟

خضر: تو مرا به وجه خدا (خدای بزرگ) قسم دادی و کمک خواستی من نمی توانم ناامیدت کنم مرا به بازار ببر و بفروش و احتیاجت را برطرف کن!

فقیر حضرت خضر را به بازار آورد و به چهار صد درهم فروخت.

خضر علیه السلام مدتی در نزد خریدار ماند، اما خریدار به او کار واگذار نمی کرد.

خضر: تو مرا برای خدمت خریدی، چرا به من کار واگذار نمیکنی؟

خریدار: من مایل نیستم که تو را به زحمت اندازم، تو پیرمرد سالخورده هستی.

خضر: من به هر کاری توانا هستم و زحمتی بر من نیست.

خریدار: حال که چنین است این سنگها را از

۹۹- فرشته ای مأمور بالابردن متواضع

امام صادق علیه السلام می فرماید:

خداوند دو فرشته را مأمور بندگان خود قرار داده که به حالات آنها رسیدگی کنند، اگر دیدند کسی نسبت به دیگران تواضع و فروتنی نشان می دهد مأمورند که او را بالا ببرند و در جامعه مطرح و بزرگش کنند و اگر دیدند تکبر می کند و خودش را بزرگ نشان می دهد، وظیفه دارند که او را به زمین بکوبند و خوار و ذلیلش کنند. و این یکی از کارهای خداوند است که آدم متکبر در همین دنیا ذلیل و آدم متواضع سربلند باشد.

منبع داستان های بحارالانوار جلد۷/ صفحه ۱۴۷/

۱۰۳- تواضع نجّاشی مقابل پیروزی پیامبر و رفعت مقام

روزی نجّاشی(۲)، پادشاه حبشه، جعفر بن ابی طالب و مسلمانان دیگر را که به حبشه مهاجرت کرده بودند، به حضور طلبید.

جعفر بن ابی طالب می گوید:

هنگامی که بر او وارد شدیم، دیدیم که با لباس کهنه در اطاق خود روی خاک نشسته است.

وقتی او را در آن حال دیدیم نگران شدیم که آسیبی روانی

۱۰۴- برتری مؤمن بر کعبه

رسول خدا در کنار کعبه بود. عده ای از اصحاب در محضرش بودند.

حضرت به خانه خدا نگاهی کرد و فرمود:

آفرین به خانه خدا! چقدر مقام ارجمندی داری؟

آنگاه فرمود:

والله للمؤمن أعظم حرمه منک: ولی به خدا سوگند! احترام مؤمن بالاتر از احترام تواست. زیرا خداوند یک چیزی را برای تو حرام شمرده( یعنی توهین به تو ولی برای مومن سه چیز را حرام شمرده است:

ماله و دمه و ان یظن به ظن السوء: ۱- مالش را، ۲- خونش را، ۳- و گمان بد بردن به او را.(۲)

منبع داستان های بحارالانوار جلد۱۰/ صفحه ۲۴/